Financiële koers van de beleidsontwikkelingen

Verduurzaming gemeentelijke gebouwen
Het verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed heeft door de energiecrisis nog meer prioriteit gekregen. Het is onze ambitie om zowel klimaatneutraliteit als energieneutraliteit te behalen. Dit betekent dat de CO2-uitstoot gereduceerd wordt tot 0 én dat we volledig voorzien in onze eigen energiebehoefte door lokale opwek van duurzame energie. Deze ambitie is hoog, maar ook hard nodig. Om deze ambities te kunnen realiseren begroten we in de jaren 2023, 2024 en 2025 € 0,5 miljoen investeringsbudget voor de wettelijk verplichte maatregelen. Daarnaast begroten we in 2023 en 2024 een extra investeringsbudget van € 2,9 miljoen en in 2025 een investeringsbudget van € 3,4 miljoen. Hierbij beginnen we met de gebouwen met de meeste impact, oftewel de gebouwen die nu veel (elektrische) energie en/ of gas verbruiken of bijvoorbeeld niet op de stadverwarming of een andere lokale bron zijn aangesloten. Dit zijn onder meer een aantal Multifunctionele centra (MFC), Rozet, Musis Sacrum, het stadhuis en de gemeentelijke zwembaden. Deze investeringsbudgetten worden toegevoegd aan de bestemmingsreserve Kapitaallasten. Zodra de investeringen afgerond zijn kunnen de kapitaallasten gedekt worden vanuit deze bestemmingsreserve.

Ondergronds leggen hoogspanningskabel
Sinds 2005 is er een verschil in behandeling in nieuwe en bestaande situaties met betrekking tot hoogspanningslijnen. Het Rijk en ook de gemeente Arnhem adviseert om voor nieuwe situaties binnen een bepaalde zone rond hoogspanningslijnen het voorzorgsbeginsel toe te passen en hier geen nieuwe gevoelige bestemmingen (woningen, scholen etc.) te vestigen. In 2005 heeft NUON een berekening uitgevoerd en aangegeven dat deze zone voor de lijn in de Hoogkamp 2x35 meter is. Deze zone is opgenomen in het bestemmingsplan. Uit recente berekeningen, die zijn uitgevoerd in het kader van de voorgenomen ontwikkeling van woningen door Portaal op de locatie van de voormalige school Het Palet, volgt echter dat dit ter hoogte van de Witsenstraat 2x45 meter is. Het RIVM geeft aan dat dit komt omdat de hoeveelheid stroom door de hoogspanningslijnen, waarmee in 2005 is gerekend, groter is geworden. Dit legt onder meer (extra) beperkingen op aan de ontwikkeling van woningen.

Gemeenten kunnen subsidie krijgen voor 80% van de kosten van het onder de grond brengen (verkabelen) van hoogspanningslijnen. Een deel van de kosten moeten gemeenten en provincies zelf betalen. Dit is afhankelijk van het aantal inwoners. Voor Arnhem betekent dit een eigen bijdrage van 20% met een maximale bijdrage van € 975.000 per kilometer. Voor de ongeveer 1,5 kilometer in de Hoogkamp is dat dus € 1,5 miljoen.

Omdat er geen (grootschalige) ruimtelijke ontwikkelingen en dus kostendragers binnen het gebied zijn, is er tot op heden nog geen beslissing genomen om te verkabelen. Wij vinden de (verruimde) zone rond de hoogspanningslijn echter hoe dan ook onwenselijk voor zowel nieuwe als voor bestaande situaties, en willen de lijn daarom -ook als de kosten niet terugverdiend kunnen worden- onder de grond brengen. Daartoe wordt de benodigde maximale eigen bijdrage van de gemeente (€ 1,5 miljoen) opgenomen in de begroting. Als eerste stap vragen we Tennet een haalbaarheidsonderzoek (quick scan) te doen. Op basis hiervan wordt een basisontwerp (verder detaillering van het traject inclusief overleg met gemeente en omwonenden) en vervolgens een en definitief ontwerp gemaakt, waarmee tot verkabeling kan worden overgegaan. Tennet zal dit als beheerder van het hoogspanningstraject moeten uitvoeren. Voor uitvoering van het gehele planproces is subsidie van de provincie beschikbaar.

Kwaliteitsimpuls werklocaties
In het coalitieakkoord is opgenomen dat de werklocaties in onze stad groen, duurzaam en toekomstbestendig moeten zijn. Dit vraagt om een kwaliteitsimpuls voor werklocaties waarbij optimaal ruimtegebruik het uitgangspunt is. Het realiseren van meer werkplekken is belangrijk voor een stad die groeit.
In de (concept) visie werklocaties wordt een handelingsperspectief geschetst voor kansen en strategieën voor werklocaties ten behoeve van optimaal ruimtegebruik en realiseren van meer werkgelegenheid. Daarbij zorgen grootschalige gebiedsontwikkelingen zoals Spoorzone Arnhem-Oost ook voor opgaven op de werklocaties. Denk aan de transformatie van Rijnpark van bedrijventerrein naar woon-werkmilieu, herontwikkeling van Het Broek ten behoeve van optimaal ruimtegebruik en het creëren van een verbinding tussen kenniscampus en Industriepark Kleefse Waard (kennis-as), verbinden en versterken van de drie campuslocaties (Industriepark Kleefse Waard, kenniscampus, Arnhems Buiten) ten behoeve van het energieprofiel van de stad.

Versterking werklocaties en vestigingsklimaat voor de hoofdopgave Energy
Met de groei van Arnhem moet er ook voldoende werkgelegenheid zijn en ruimte om te werken. De gemeente Arnhem ziet versterking van het energycluster als één van de twee hoofdopgaven voor een sterke, toekomstbestendige economie (economische agenda 2021-2025 en uitvoeringsagenda 2022). Concrete effecten die we daarmee voor de stad en regio willen bereiken: meer (duurzame) bedrijvigheid, meer banen en meer goed opgeleide mensen die werk maken van de energietransitie en de versnelling daarvan. De stad zal in de huidige krappe arbeidsmarkt meer moeten doen om technische energiestudenten en werknemers van buiten de stad en eventueel van buiten Nederland te kunnen aantrekken en behouden. Voor de hoofdopgave Energy zijn drie Arnhemse werk- en opleidingslocaties het belangrijkst: het gebied met daarin Industriepark Kleefsewaard en de Nieuwe Haven, energy businesspark Arnhems Buiten, en de HAN/Van Hall Larenstein campus.
In de contacten met instellingen en ondernemers uit de energysector komt een drietal ruimtelijke verbeterpunten naar voren voor het vestigingsklimaat, toegespitst op deze drie locaties:

1. Betere bereikbaarheid en ontsluiting;
2. Natuur- en landschapsinclusief toevoegen of renoveren van duurzame werkplekken en bedrijfsgebouwen met ‘internationaal toonaangevende kwaliteit’. Daarnaast toevoegen van short stay woonmogelijkheid voor (internationale) werknemers en studenten;

3. Versterking van de (elektrische) aansluitcapaciteit en/of oplossingsmogelijkheden voor netcongestieproblematiek.

Met de middelen van € 750.000 als cofinancieringsbudget kan de gemeente een deel van de externe voorbereidings- en uitvoeringskosten vergoeden voor deze en eventuele andere verbeterpunten die actueel worden. Daarmee stimuleren we een multiplier effect, waarbij onze bijdrage leidt tot minimaal evenveel en soms zelf veel meer investeringen van anderen, zoals mede overheden en locatie- of gebouweigenaren en ondernemers.

Betaalbaarheid en versnelling woningbouw
Komende jaren zet Arnhem in op het versnellen van de bouw van betaalbare woningen. In het coalitieakkoord zijn middelen vrijgemaakt voor de verhuurdersvergunning, de wooncoach en de versterking van de positie van huurders. Voor onder andere het stadsakkoord met marktpartijen en woningcorporaties, de uitvoering van de woonzorgnota, het faciliteren van bijzondere woonvormen en regulering van de woningmarkt worden extra middelen ingezet voor procesbegeleiding, beleidsonderzoek en juridisch advies.
In totaal gaat het om jaarlijks € 500.000 tot en met 2026. Dit wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve Volkshuisvesting.

Reclame code ontwikkelen
In het coalitieakkoord is de ambitie opgenomen om een reclamecode te ontwikkelen met een uitvoeringsplan om commerciële reclame in de openbare ruimte zoveel als mogelijk te beperken, waarbij wij zelf het goede voorbeeld geven. Om dit te bereiken wordt reclamebeleid ontwikkeld, waar de reclamecode onderdeel van uitmaakt. De randvoorwaarden van het reclamebeleid liggen vast in de omgevingswetgeving en welstandsnota, waardoor deze ook dienen te worden aangepast. Dit vraagt om juridische kaders en beleidsmatige keuzes rondom bijvoorbeeld financiën, openbare ruimte, (verkeers-)veiligheid, contracten (vastgoed), erfgoed, duurzaamheid en economie. De gemeente Arnhem heeft contracten met diverse exploitanten die reclame in de openbare ruimte plaatsen. Met hen vindt afstemming plaats in het ontwikkelen van reclamebeleid en de reclamecode. Daarnaast worden ondernemers en partners die gebruik maken van reclame in de openbare ruimte betrokken in het proces. Voor het opstellen van reclamebeleid en het ontwikkelen en implementeren van het uitvoeringsplan wordt een gespecialiseerd adviesbureau in de hand genomen. Daarnaast wordt een projectleider aangesteld om te zorgen voor borging in de organisatie. Voorgesteld wordt om hiervoor € 100.000 incidenteel in 2023 vrij te maken.

Korenmarkt en omgeving
In het coalitieakkoord is opgenomen dat samen met ondernemers wordt bekeken hoe we het gebied op en rondom de Korenmarkt en omgeving aantrekkelijker kunnen maken, waarbij we ook kijken naar de openbare ruimte. Aan de ontwikkeling van het Korenkwartier wordt op verschillende wijze gewerkt. De ruimtelijke kwaliteit van de omgeving en de openbare ruimte is een opgave die een extra impuls kan gebruiken.
Er gebeurt al veel in het gebied wat de aantrekkelijkheid en gastvrijheid alsmede de dagfunctie zal gaan versterken. Toch is er nog winst te behalen op het gebied van vindbaarheid en toegankelijkheid van het gebied. Gedacht kan worden aan een groene verbinding vanaf het station en de groene bushalte op de Nelson Mandelabrug om het gebied visueel en groen te markeren. De hiermee verbonden kosten zijn op dit moment nog niet in te schatten. Daarnaast moet een gastvrij en aantrekkelijk gebied ook een veilig gebied zijn. Gedacht kan worden om de horecastewards die nu naar volle tevredenheid de-escalerend aanwezig zijn in het gebied te verlengen om zo het gevoel van veiligheid te versterken. Het is de uitdrukkelijke wens van politie en handhaving om de stewards te behouden. Een jaar lang verlengen vraagt ongeveer om € 75.000. Daarna zou deze inzet via de Bedrijveninvesteringszone (BIZ) Korenkwartier vanuit ondernemersgeld bekostigd kunnen worden.

Sustainable Development Goals
In het coalitieakkoord is opgenomen dat bij alles wat we doen, het streven naar duurzaamheid en brede welvaart ons uitgangspunt is. De Global Goals (de 17 Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties) gebruiken we hiervoor als leidraad. Alle voorstellen die vanuit het college naar de gemeenteraad worden gestuurd, worden voortaan voorzien van een duurzaamheids- en welzijnsparagraaf. Hierin wordt opgenomen op welke wijze een voorstel bijdraagt aan het behalen van deze doelen. Om dit op een goede wijze te ontwikkelen, wordt voorgesteld in 2023 € 100.000 vrij te maken voor advies en capaciteit. 

Groene Metropoolregio
In de financiële tabel van het coalitieakkoord was per abuis een te hoge bijdrage aan de groene Metropoolregio opgenomen. De aanpassing hiervan leidt tot een voordeel van € 435.000 in 2023 teruglopend naar € 391.000 structureel vanaf 2026.