Deze paragraaf beschrijft de onderhoudstoestand van de kapitaalgoederen die gezamenlijk de openbare ruimte van Arnhem vormen. Dit betreft de wegen en civiele kunstwerken (bruggen, tunnels en viaducten), de trolley infrastructuur, de openbare verlichting, de verkeersregelinstallaties en -voorzieningen, de riolering, afvalinzameling voorzieningen, het water en het groen, de bossen en parken en de speeltoestellen. Daarnaast wordt ingegaan op de status van het gemeentelijk vastgoed. Met het onderhoud van deze kapitaalgoederen is een aanzienlijke deel van de begroting gemoeid. De kosten worden deels gedekt uit exploitatiebudgetten en, daar waar het gaat om vervanging of levensduur verlengend (groot)onderhoud, uit investeringsbudgetten. In het laatste deel van de paragraaf is het financiële beeld per onderdeel weergegeven.
De kapitaalgoederen maken goed gebruik van de openbare ruimte mogelijk en maken deze aantrekkelijk. Onderstaande tabel geeft een globale indruk van de omvang van kapitaalgoederen in de openbare ruimte van Arnhem.
Kapitaalgoederen in de openbare ruimte van Arnhem:
Asset | Areaal (afgerond) |
|---|---|
Stedelijk Waterbeheer | 800 km (vrij verval) riolering |
Wegen | 2.850.000 m2 gesloten verharding (asfalt) |
Groen, incl. Bossen en parken | 5.850.000 m2 gazon en gras |
Bomen | 21.300 individueel beheerde bomen, |
Openbare verlichting (OVL) | 31.000 lichtmasten |
Civieltechnische kunstwerken | 266 bruggen en viaducten |
Verkeer | 85 verkeersregel installaties |
Trolley | 3.700 masten |
Spelen | 365 speellocaties |
Inzamelvoorzieningen | Verzamelcontainers : |
Beeldende kunst | 134 kunstwerken |
In deze afbeelding wordt het assetmanagementmodel en de vertaling van beleid naar beheer getoond
Van beleid naar beheer
Met het beheer van de openbare ruimte kunnen we naast het in stand houden van de bestaande functionaliteiten ook bijdragen aan het realiseren van de vele ambities die Arnhem heeft. We willen de openbare ruimte waarde gestuurd en toekomstgericht beheren, waarbij de gebruiker centraal staat. Daarnaast willen we met het beheer van de openbare ruimte bijdragen aan de hoofddoelen uit het Coalitieakkoord 2022 - 2026: een toekomst bestendig Arnhem, een levendige creatieve en kunstzinnige stad. Een stad waar mens en dier prettig wonen in leefbare wijken.
De doelen voor de openbare ruimte zijn afgeleid van wet- en regelgeving, de missie van de gemeente, zoals bepaald door de speerpunten van het college van B&W, het coalitieakkoord en door de Raad vastgestelde vigerende visie- en beleidsdocumenten. Volgens het Besluit Begroten en Verantwoording (BBV) moet er een structureel sluitende begroting zijn waarbij voldoende middelen moeten worden geraamd voor onderhoud van de kapitaalgoederen.
Naast het voldoen aan de gestelde kaders is het van belang om bij het beheer en onderhoud in te spelen op de dynamiek die de stad kent. De ruimtelijke samenloop van de beheeropgaven wordt in kaart gebracht en de samenhang met andere ruimtelijke ontwikkelingen beoordeeld. Daarna worden vervolgens kosten, kansen en risico’s afgewogen. Op basis daarvan komt een onderhoudsplanning tot stand. De vertaling van beleid naar beheer naar uitvoering wordt in onderstaande afbeelding weergegeven.
Assetmanagement Model en de vertaling van beleid naar beheer
Samen geven beleid en beheer vorm aan de openbare ruimte. We werken hierin samen met de inwoners van Arnhem, bedrijven en andere stakeholders in de openbare ruimte. Een complex proces, waarbij ‘beheerbewust ontwerpen’ en ‘ontwerpbewust beheren’ de kern ingrediënten moeten zijn. Ambities en transities die hierin expliciet meegenomen worden zijn niet alleen politieke keuzes/ambities binnen de gemeente Arnhem, maar hebben ook betrekking op landelijke opgaven zoals energietransitie, klimaatadaptatie, duurzaamheid, gezondheid, en burgerparticipatie.
Meetbare kwaliteit openbare ruimte (beeldkwaliteit)
Met de basiskwaliteit, zoals weergegeven in onderstaande tabel, geeft gemeente Arnhem aan wat de organisatie nastreeft met de openbare ruimte. Deze basiswaarden zijn stabiel en veranderen niet zo snel. De vastgestelde basiskwaliteit vormt de basis voor het bepalen van de beheerstrategie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de beeldkwaliteit systematiek van CROW om te meten of de openbare ruimte kwalitatief op orde is. In deze systematiek wordt met behulp van beeldmeetlatten vastgelegd aan welke beeldkwaliteit de openbare ruimte moet voldoen. In onderstaande tabel wordt weergegeven welke kwaliteiten er voor de openbare ruimte door Arnhem als basis worden gehanteerd. Het is echter wel mogelijk om af te spreken hier lokaal van af te wijken.
Met uitzondering van het centrum en de winkelcentra is het onderhoud sober en doelmatig te noemen waarbij met zo weinig mogelijk middelen de stad schoon heel en veilig wordt gehouden.
Naast het sturen op deze technische staat van onderhoud proberen we ook steeds meer het aspect beleving een rol te laten spelen bij het beheren van de openbare ruimte.
We willen Arnhem radicaal vergroenen. Deze begroting voorziet dan ook in een kwalitatieve en kwantitatieve impuls in onze groenstructuur, groene wijken en bomen maar ook het verminderen van het verharde oppervlak. Dit heeft ook consequenties voor onze beheeropgave. Wat aangelegd wordt moet immers ook onderhouden worden. Voorkomen moet worden dat de beheer ambities en de bijbehorende budgetten in de toekomst een belemmering gaan vormen voor het radicaal vergroenen. We gaan de komende periode daarom gevolgen hiervan voor de onderhoudsopgave breder bekijken en nader uitwerken.
Asset | Centrum | Winkelcentra | Wijken | Bedrijfs | Bossen Parken | Hoofd infra | Fietspaden |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Groen / bomen | A | A | B / C | B / C | A / B | - | - |
Speelvoorzieningen | B | B | B | B | B | - | - |
Verhardingen* | A | A | C / D | B | B | B | A /B |
Verkeerregelinstallaties | B | B | B | B | B | B | B |
Verkeersvoorzieningen | B | B | B | B | B | B | B |
Civieltechnische Kunstwerken | B | B | B | B | B | B | B |
Beeldende Kunst | B | B | B | B | B | B | B |
Openbare Verlichting | B | B | B | B | B | B | B |
Stedelijk Waterbeheer | B | B | B | B | B | B | B |
Trolley Infrastructuur | A | A | B | - | - | B | - |
Tabel Overzicht beeldkwaliteit die in de gemeente Arnhem worden nagestreefd per asset uitgesplitst naar gebiedstypen.
* Toelichting beeldkwaliteit D bij verhardingen; deze beeldkwaliteit wordt toegestaan bij de parkeervakken in de woonwijken.
Beeldkwaliteitsniveau | Technische kwaliteit | |
Zeer goed | A+ | (Zo goed als) nieuw; perfect onderhouden |
|---|---|---|
Goed | A | Technisch goed in orde |
Voldoende | B | Heel en veilig |
Matig | C | Discomfort; enige hinder; veiligheid komt in het geding |
Slecht | D | kans op kapitaalvernietiging; functieverlies |
Beeldkwaliteitsniveaus conform CROW Beeldkwaliteit Systematiek
Samenvattend beeld
Onderstaand is per asset een beschrijving gegeven van de huidige onderhoudssituatie en geplande inzet om de kwaliteit op peil te houden. Samenvattend kan worden gesteld dat het op dit moment lukt om met de beschikbare middelen het areaal op het gewenste niveau te onderhouden. Daarbij streven we er naar ook bij te dragen aan de vele ambities die we in de stad willen realiseren. Het combineren van opgaven en het participatieproces maakt de projecten echter ook steeds complexer en daarmee moeilijker te plannen. De bestemmingsreserve groot onderhoud maakt het mogelijk de fluctuaties in jaarlijkse uitgaven, die hierdoor kunnen ontstaan, op te vangen.
Bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte hebben we ook te maken met aanzienlijke prijsstijgingen.
De jaarlijks repeterende investeringsbudgetten voor onderhoud en periodieke vervanging in de openbare ruimte zijn geactualiseerd naar het prijspeil 2023. Dit gebeurt op basis van de BDB-index Grond-, weg, en waterbouw Nieuwbouw. Hierin zijn zowel de prijsstijgingen uit 2022 als de verwachte stijging uit 2023 meegenomen. Zie ook Hoofdstuk 2 voor een nadere toelichting.
Het beheer van veel elementen in de openbare ruimte heeft een sterke relatie met de het stedelijk programma Wonen en leefomgeving (S12) . De specifieke ambities en plannen op dit vlak zijn in dat onderdeel van de deze begroting nader beschreven
De beleidsmatige invulling voor de kapitaalgoederen die een relatie hebben met mobiliteit (zoals verhardingen, verkeersvoorzieningen, trolley, openbare verlichting en kunstwerken) is te vinden in programma Bereikbaarheid (S02) .
Voor de assets afval en riolering is er een relatie met de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Hierover is nadere informatie te vinden in de paragraaf Lokale heffingen .