Risicomanagement en weerstandsvermogen

Het risicoprofiel wordt bepaald door te inventariseren welke risico's er bestaan en de financiële effecten in te schatten wanneer ze zich voor doen. Daarbij wordt voor de begrotingsrisico's gebruik gemaakt van de volgende indeling:

Op basis van een inschatting voor alle risico's van de kans dat het risico zal optreden en het mogelijk financieel gevolg, wordt met behulp van statistische kansberekeningen het mogelijke financieel gevolg van het risicoprofiel van alle risico's samen doorgerekend. De statistische berekeningen, die daarvoor worden gemaakt, zijn een hulpmiddel om te bepalen wat het bedrag is dat we als buffer aan moeten houden om risico's te kunnen afdekken, de zogenaamde benodigde weerstandscapaciteit.
Het voordeel van deze rekenmethodiek is dat rekening gehouden kan worden met het gegeven dat niet alle risico's zich tegelijkertijd voor zullen doen. Daardoor is het bedrag aan benodigde weerstandscapaciteit lager dan de optelsom van alle risicobedragen bij elkaar. Deze berekeningen zijn in combinatie met de beschikbare weerstandscapaciteit (de buffers voor risico's) de basis voor de hoogte van de weerstandsfactor.
Bij de bespreking van de begroting is het gebruikelijk om grote betekenis toe te kennen aan de hoogte van de weerstandsfactor. Dat is ook logisch, omdat het een belangrijke indicator vormt voor de financiële positie. Hierbij past wel een duidelijke kanttekening. Het inschatten van risico's met daarbij behorende bedragen en kansen is per definitie geen exacte wetenschap. Ook de berekeningen die op basis daarvan plaats vinden zijn dat dus niet. Ze zijn een hulpmiddel om in totaliteit een bedrag te bepalen om als buffer voor risico's aan te houden. Enige relativering van de waarde van dit gegeven zeker is op zijn plaats. Daarnaast is het van belang om, zoals reeds is aangegeven, de financiële kengetallen in onderlinge samenhang te bezien en niet uit te gaan van één enkel kengetal als de weerstandsfactor.
Ook bij deze begroting zijn de risico's geïnventariseerd om op die manier een beeld te krijgen van het risicoprofiel en benodigde buffer. In aanvulling op de gemeentebrede risico's en de risico's van het grondbedrijf zijn de nog resterende risico's die samenhangen met corona, en een algeheel risico voor de gevolgen van de oorlog in Oekraïne toegevoegd.

De volgende tabel laat zien wat het totale beeld van de benodigde weerstandscapaciteit is:

Gemeentebrede risico’s
Het geactualiseerde gemeentebrede risicoprofiel bestaat voor de begroting 2023 in totaal uit 97 risico’s, terwijl het risicoprofiel bij het jaarverslag 2021 bestond uit 105 risico's.
De volgende mutaties in de risico’s hebben plaatsgevonden:

• er zijn 13 nieuwe risico's, 21 risico's zijn vervallen en 21 risico's zijn gewijzigd;
• het aantal coronarisico’s is afgenomen van 14 risico’s bij het jaarverslag tot 8 risico’s bij deze begroting;
• binnen het risicoprofiel is, vanuit de gemeentebrede risicoanalyse voor de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, 1 nieuw algeheel risico opgenomen voor de opvang van vluchtelingen Oekraïne;
• er zijn 72 financiële risico's die in aanmerking komen voor het reserveren van weerstandsvermogen.

Een overzicht van grote begrotingsrisico's die met name bepalend zijn voor de financiële omvang van de benodigde weerstandscapaciteit is opgenomen aan het einde van deze paragraaf. Deze risico's hebben op basis van de inschatting van de kans op voorkomen en het financieel gevolg de meeste invloed op het totale risicoprofiel.

Het risicoprofiel voor de totale gemeentebrede risico's is bij deze begroting met €10,8 miljoen afgenomen ten opzichte van het jaarverslag 2021.

Deze daling is vooral veroorzaakt door de belangrijkste dalers en stijgers met een grote financiële impact, dit zijn:
Dalers:

Overige gemeentebrede risico's

• Herijking gemeentefonds/nieuw verdeelmodel Beschermd Wonen

het risico is vervallen en in de begroting meegenomen. Na 2026 loopt het nadeel verder op tot en met 2033;

• Niet halen gewenste woningbouwontwikkeling en afspraken woondeal/ontbreken voldoende dekking voor plankosten

het risico is vervallen aangezien hier middelen voor in het coalitieakkoord zijn opgenomen;

• Benodigde capaciteit beleid SBR niet in lijn met begroting

het risico is komen te vervallen, dit knelpunt is in deze Begroting verwerkt;

• Scalabor Detacheringsvergoeding

het risico is naar beneden bijgesteld. De financiële reeks zoals we die nu weten is opgenomen in de begroting, hierdoor verlaagt het risico;

• Integraal Huisvestingsplan Voortgezet Onderwijs (IHP-VO)

het risico is vervallen, dit is in het beeld van het coalitieakkoord meegenomen;

• Stadstheater/Lauwersgracht alliantie (extra kosten onderhoud)

het risico is gewijzigd op grond van een technische analyse en het risico is nu niet gekwantificeerd opgenomen;

• Scalabor afwaarderingsrisico

het risico is gewijzigd, de kans van het risico is omlaag gebracht;

Coronarisico's

• de impact van de totale coronarisico's is afgenomen: van € 0,7 miljoen benodigde weerstandscapaciteit bij de begroting 2023 ten opzichte van € 1,6 miljoen bij het jaarverslag 2021.

Stijgers:

Opvang vluchtelingen Oekraïne:

• een nieuw gemeentebreed risico voor de opvang van vluchtelingen Oekraïne is opgenomen, als de opvang langer duurt en het rijk de regeling niet voldoende verlengt of als de gemeentelijke kosten hoger zijn dan het normbedrag, loopt de gemeente een financieel risico;

Overige gemeentebrede risico's              

• Compensatie stijgende energielasten

in verband met de stijgende energiekosten worden huishoudens met een laag inkomen in 2022 gecompenseerd met een energietoeslag. Het is nog onzeker of compensatie vanuit het Rijk ontoereikend is. Hiervoor is een nieuw risico opgenomen;

• Prijsstijgingen in de bouw

voor de sterke prijsstijgingen in de bouw, is het budget voor loon- en prijsontwikkelingen in de begroting mogelijk ontoereikend. Hiervoor is een nieuw risico opgenomen;

• Zorgpartijen in financiële problemen

het risico is gewijzigd, de kans op voorkomen en financieel gevolg van het risico zijn naar boven bijgesteld.

Nieuwe risico's zonder geldgevolg
Van de 25 in het risicoprofiel opgenomen risico's zonder geldgevolg zijn er bij deze begroting nieuwe niet gekwantificeerde risico's opgenomen. Bij deze risico's is nog niet duidelijk of en in welke mate ze zich zouden kunnen voordoen. Het gaat hierbij om de volgende risico's:

• Landelijke ontwikkelingen op het gebied van bestaanszekerheid

Deze ontwikkelingen kunnen leiden tot een toename van dakloosheid, waarmee de ambitie om de opvang af te bouwen, alsmede de capaciteit van de opvang onder druk komen te staan;

• Zwembad Valkenhuizen

in juni 2021 is het nieuwe zwembad Valkenhuizen opgeleverd, vanaf het moment van ingebruikname zijn er klachten over het binnenklimaat bij met name de instructeurs en beperkt bij de gebruikers. Tot op heden is het niet gelukt door nader instellen en aanpassen van de installatie het binnenklimaat op orde te krijgen. Op dit moment wordt onderzoek gedaan waaruit moet blijken hoe het probleem verholpen kan worden. Als dit geen bruikbare handvatten oplevert zijn mogelijk forse aanpassingen in de installatie aan de orde. Of dit nodig is en welke financiële gevolgen dit heeft is op dit moment nog niet in te schatten. In het 3e kwartaal zal hier meer zicht op ontstaan. Het streven is om de klachten zo snel als mogelijk te verhelpen, het streven is dit voor de start van het nieuwe seizoen in september;

• Stijging brandstofprijzen en inflatie

voor het doelgroepenvervoer zal door de ontwikkeling van de brandstofprijzen en geprognotiseerde
inflatie sprake zijn van een forse indexatie voor 2023 (en verder). Onduidelijk is hoe de ontwikkeling verder zal gaan en of deze incidenteel of structureel is;

• Openbaar Vervoer op de Gelrepas

extra structurele middelen van € 375k die zijn toegevoegd om Openbaar Vervoer op de Gelrepas met ingang van 2023 mogelijk te maken. Het bedrag van € 375k is gebaseerd op een conceptvoorstel dat Connexxion heeft gedaan. Dit is echter nog niet concreet uitgewerkt met de betrokken partijen en regiogemeenten. Bij het maken van een uitwerkings- en implementatieplan zal getoetst worden of de € 375k voldoende zal zijn. De verwachting is dat deze regeling meer geld gaat kosten, maar dat is nog niet concreet.

Grondexploitatie risico's
Het risicoprofiel van de grondexploitaties is geactualiseerd bij de opstelling van Financiële Jaarrapportage Projecten (FJP) 2021. Het geactualiseerde risicoprofiel is meegenomen in het Jaarverslag 2021.
In relatie tot de verplichte tussentijdse winstnemingen wordt in het BBV van 2019 een onderscheid gemaakt in het conjuncturele risico (marktrisico) en project specifieke risico's. Het risicoprofiel, zoals opgenomen in deze Begroting sluit aan bij het Jaarverslag 2021.

Conclusie risicoprofiel
Zoals toegelicht is het totale risicoprofiel, ten opzichte van eerdere inschattingen bij de Jaarrekening 2021, met
€10,8 miljoen gedaald. In het risicoprofiel is ook een aantal risico’s opgenomen die vanwege het vertrouwelijke karakter (onderhandelingspositie, concurrentieverhouding, etc) niet in deze paragraaf worden beschreven.